klaslokalen worden leerhuizen!
Stamina als praktijkvoorbeeld van gepersonaliseerd samen leren en differentiatie: een reportage van het GO!.
In de GO! school Stamina Brugge stellen ze zich voor als ‘een innovatieve secundaire school’. En dat zie je meteen aan heel wat zaken. Zo is papier er schaars, want alle leerlingen werken met een Chromebook. Maar ook de lesruimtes zijn omgebouwd tot ‘leerhuizen’ en evalueren gebeurt op drie niveaus: check, double check en triple check. Hier krijgt ‘gepersonaliseerd samen leren’ op verschillende manieren vorm, maar altijd staan de behoeften van de leerling centraal.
Volgens directeur Caroline Devriendt is de insteek van de school als volgt samen te vatten: “Onze school heet Stamina, en dat staat voor veerkracht en doorzettingsvermogen. Dat is meteen hoe wij leerlingen vooruit willen brengen. We willen hen stimuleren en motiveren om hun beste zelf te worden. Natuurlijk leren alle leerlingen hier wat ze moeten leren volgens de eindtermen, maar we gebruiken in dat leerproces enkele innovatieve methodes. Maar altijd is onze aanpak gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat die methode een grote leerwinst kan opleveren.”
Co-teaching in ‘leerhuizen’
Wat ook meteen opvalt, is dat in het schoolgebouw de klaslokalen er anders uitzien. Er zijn sloophamers aan te pas gekomen om de kleine lokalen om te bouwen tot grotere ‘leerhuizen’ waarin verschillende leerkrachten vaak samen lesgeven.
Coördinator Nico Savels: “Een leerhuis is een grotere ruimte waaraan telkens een kleinere stille ruimte is gekoppeld. In deze leerhuizen starten we doorgaans met een groep van ongeveer 45 leerlingen die begeleid worden door drie leerkrachten. De les start meestal met een korte instructie van vijftien tot twintig minuten. Daarna kiezen de leerlingen zelf hoe ze aan de slag gaan. Wie wil, kan zelfstandig oefenen, anderen kiezen voor een verlengde instructie bij een andere leerkracht. Nog anderen gebruiken dan weer de stille ruimte. Een leerhuis met meerdere leerkrachten heeft op die manier heel veel troeven om te differentiëren volgens de behoeften van elke leerling. Hier komt het ‘gepersonaliseerd samen leren’ echt wel tot leven.”
Check, double check & triple check
Ook de manier van evalueren is anders. Geen punten op tien, maar een evaluatie op drie niveaus.
Leerkracht Marijn (3e graad): “We gebruiken in de school drie niveaus waarop de leerlingen een bepaald leerdomein kunnen volgen. Check is het niveau zoals het wordt voorgeschreven in de eindtermen. Dat is dus wat leerlingen absoluut moeten kennen.”
“We dagen leerlingen echter uit om indien mogelijk ook op een hoger niveau de leerstof te ontdekken. Double check is meer verdiepend ingaan op de leerstof, terwijl triple check zowel verdiepend als verbredend het onderwerp behandelt. Samen met de leerkrachten en met hun coach kiezen leerlingen op welk niveau ze bepaalde leerstof zullen verwerken. En dat kan voor elk domein wisselen. Het onderwerp spijsvertering op niveau check en de volgende opdracht voor Frans op niveau double check? Dat kan perfect. Bij een volgend thema kan dit net zo goed andersom zijn.”
Coaches staan dicht bij de leerlingen
De coachwerking speelt ook een belangrijke rol binnen Stamina. Een coach is een leerkracht die een tiental leerlingen extra opvolgt. Geregeld zijn er een-op-eengesprekken tussen de coach en de leerling. Daarin bekijken ze hoe alles loopt, waar een leerling meer ondersteuning nodig heeft of waar hij juist meer uitdaging wil. Ook het welbevinden van de leerling komt aan bod. De coaches zijn belangrijk om de leerlingen in staat te stellen om alles wat te maken heeft met de school beter te managen.
Tasting, major en minor
Differentiatie is er in Stamina dus op verschillende vlakken. Leerlingen kunnen kiezen voor ‘traditionele’ instructie of voor een zelfstandigere manier om te leren. Ook qua niveau kunnen ze kiezen (check, double check of triple check). Bovendien kiest een leerling zijn schooltraject op basis van zijn interesses. Daarin spelen drie zaken een belangrijke rol:
In de eerste graad zijn er ‘tastings’ van alle verschillende leerdomeinen. Zo zijn er ‘proevertjes’ over economie, over taal en cultuur, enz. Die stellen leerlingen in staat om voor de tweede graad een bewuste keuze te maken volgens wat hen interesseert en wat hen het best ligt.
In de tweede en derde graad kiezen de leerlingen een domein als ‘major’ en een domein als ’minor’. De major is het belangrijkste keuzedomein waaraan er 200 minuten per week worden besteed. Hun minor-domein kiezen ze meer op basis van hun interesses en daaraan wordt 100 minuten per week gewerkt.
Daarnaast zijn er ook projecten die de leerlingen zelf mogen vormgeven en die vaak vakoverschrijdend zijn. Leerlingen krijgen ook de ruimte om individueel een project uit te werken over iets wat hen interesseert.
Elke leerling ontplooit eigen talenten
Je merkt dat er op Stamina op een andere manier wordt gewerkt dan op de meeste scholen gangbaar is: meer coteaching in leerhuizen, leerlingen begeleid door een coach, meer kiezen volgens interesses en zelf kiezen hoe uitdagend de leerstof is. Ook ouders merken het verschil.
Sofie Ommeslagh, moeder van Nelle (3e) en Leeuwe (5e): “Ik heb het gevoel dat het ‘check’ niveau misschien een beetje lager is dan wat ik vroeger op school diende te kennen. Anderzijds worden leerlingen hier gestimuleerd om hun lat zelf wat hoger te leggen waar mogelijk. Toen ik zelf naar school ging, was ik geen krak in Frans. Slechte toetsresultaten en een afkeer voor dat vak waren het gevolg. Nu ga je sneller tóch een succeservaring hebben voor vakken die je minder liggen. Dat helpt om voor dat vak misschien later toch betere resultaten te halen. Voor een ander vak kan je dan weer de lat hoger leggen. Zo kan je voortdurend op zoek gaan naar je eigen talenten en die verder ontwikkelen.”
Weinig structuur? Een hardnekkig misverstand
Je hoort geregeld dat scholen die het op een andere manier aanpakken weinig structuur bieden aan de leerlingen. Dat is iets wat directeur Caroline Devriendt met klem tegenspreekt: “Het klopt niet dat er op onze school minder structuur is, integendeel! Om de leerlingen zelfstandiger te laten werken is er juist méér structuur nodig. We dienen de leerlingen echt wel te begeleiden in dat proces naar zelfstandig leren. Enkel door een goede sturing kunnen zij die vrijheid op een goede manier invullen.”
Bij Stamina zitten de oudste leerlingen die volgens deze innovatieve manier werken in het vijfde jaar. Er zijn dus nog geen ‘afgestudeerden’ en geen voorbeelden van hoe het de leerlingen vergaat na de secundaire school. Nu al kijken de leerkrachten reikhalzend uit naar wat hun leerlingen later zullen presteren. Bij Stamina zijn ze er alleszins van overtuigd dat ze leerlingen een ijzersterke rugzak meegeven en een grotere zelfstandigheid om al hun dromen waar te maken.